Παρακολούθησα πρόσφατα μια ημερίδα με θέμα τις εξεγέρσεις που μαίνονται στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή, η οποία τιτλοφορούνταν ως "Ισλαμική άνοιξη" ή κάτι παραπλήσιο. Θεώρησα τη χρήση του όρου 'ισλαμική' καταχρηστικό, και πιθανότατα αρκετά πρώιμο, καθώς οι εξελίξεις δε φαίνεται να επιβεβαιώνουν κάτι αντίστοιχο. Εκ των υστέρων βέβαια τα μέλη του πάνελ παραδέχτηκαν ότι αυτό μπορεί να έγινε για λόγους εντυπωσιασμού και προσέλκυσης κοινού, καθώς το Ισλάμ και ό,τι περιστρέφεται γύρω από αυτό "πουλάει" κατά το κοινώς λεγόμενο στις δυτικές κοινωνίες.
Υπάρχουν όμως ενδείξεις ανησυχίας, ότι δηλαδή την απομάκρυνση του Μουμπάρακ ή του Μπεν Άλι θα σπεύσουν να εκμεταλλευτούν δυνάμεις όπως η Μουσουλμανική Αδελφότητα ή το Ενάχντα του Γκανούσι στην Τυνησία;
Προσωπική εκτίμηση είναι, ότι μεσοπρόθεσμα τέτοιος κίνδυνος δεν υπάρχει και αυτό διότι οι πολιτικές δυνάμεις που εκπροσωπούν το Ισλάμ έχουν μάθει καλά το παιχνίδι της πολιτικής έπειτα από δεκαετίες καταπίεσης, φυλακίσεων και εξοριών των εκπροσώπων τους.
Παράλληλα, κάθε χώρα έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες που αποτρέπουν στο άμεσο μέλλον την επικράτηση τέτοιων κινημάτων. Χαρακτηριστικότερη είναι η περίπτωση της Αιγύπτου, όπου αν και η Μουσουλμανική Αδελφότητα εκπροσωπεί την πιο οργανωμένη δύναμη της αντιπολίτευσης, η κυριαρχία του στρατού και η συνεργασία με τις Η.Π.Α. πιθανότατα θα αποτρέψουν όποιες αρνητικές εκδηλώσεις.
Στην Τυνησία, ο Ρασίντ Γκανούσι δήλωσε πως επιδιώκει ένα μοντέλο παρόμοιο αλλά όχι ταυτόσημο με της Τουρκίας αποκηρύσσοντας το ισλαμιστικό παρελθόν της οργάνωσης που τόσες διώξεις υπέστη κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Μπουργκίμπα και του Μπεν Άλι.
Αντίθετα, η Υεμένη είναι μια διαφορετική περίπτωση, καθώς οι διαιρετικές τομές που στιγματίζουν τη χώρα είναι πολύ βαθύτερες σε σχέση με τις προαναφερθείσες περιπτώσεις. Το κόμμα Ισλάχ έχει ερείσματα στον απλό λαό, εντούτοις αυτή δεν είναι η μοναδική απειλή, καθώς η αλ Κάιντα έχει βρει ασφαλές καταφύγιο στις άνυδρες νοτιοανατολικές περιοχές, ενώ το αποσχιστικό κίνημα του νότου και οι σιίτες του βορρά δημιουργούν ένα εκρηκτικό κλίμα.
Αν επιχειρήσουμε μια γενίκευση, αυτό που θα μπορούσαμε με επιφύλαξη να ισχυριστούμε είναι ότι ο κίνδυνος 'καπελώματος' των εξεγέρσεων είναι πιθανός.Οι άνθρωποι που διαδηλώνουν, ούτε ισλαμιστές είναι απόλυτα, ούτε επιθυμούν την εγκαθίδρυση ενός ισλαμικού χαλιφάτου. Οι οργανωμένες πολιτικές δυνάμεις που εκπροσωπούν το Ισλάμ, μετριοπαθές ή ακραίο, επέλεξαν να μείνουν στην άκρη συνειδητά. Άλλωστε η Χεζμπολάχ είναι το πλέον επιτυχές παράδειγμα ισλαμικού κινήματος στην περιοχή, καταδεικνύοντας την ορθολογικότητα και τον πραγματισμό που διέπει τέτοιου είδους κινήματα. Ο Γκράμσι θα μιλούσε ίσως για έναν πόλεμο θέσεων, ή διαφορετικά την υιοθέτηση μιας στάσης 'wait and see'.
Οι εξεγέρσεις λοιπόν είναι αραβικές μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου.
Υπάρχουν όμως ενδείξεις ανησυχίας, ότι δηλαδή την απομάκρυνση του Μουμπάρακ ή του Μπεν Άλι θα σπεύσουν να εκμεταλλευτούν δυνάμεις όπως η Μουσουλμανική Αδελφότητα ή το Ενάχντα του Γκανούσι στην Τυνησία;
Προσωπική εκτίμηση είναι, ότι μεσοπρόθεσμα τέτοιος κίνδυνος δεν υπάρχει και αυτό διότι οι πολιτικές δυνάμεις που εκπροσωπούν το Ισλάμ έχουν μάθει καλά το παιχνίδι της πολιτικής έπειτα από δεκαετίες καταπίεσης, φυλακίσεων και εξοριών των εκπροσώπων τους.
Παράλληλα, κάθε χώρα έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες που αποτρέπουν στο άμεσο μέλλον την επικράτηση τέτοιων κινημάτων. Χαρακτηριστικότερη είναι η περίπτωση της Αιγύπτου, όπου αν και η Μουσουλμανική Αδελφότητα εκπροσωπεί την πιο οργανωμένη δύναμη της αντιπολίτευσης, η κυριαρχία του στρατού και η συνεργασία με τις Η.Π.Α. πιθανότατα θα αποτρέψουν όποιες αρνητικές εκδηλώσεις.
Στην Τυνησία, ο Ρασίντ Γκανούσι δήλωσε πως επιδιώκει ένα μοντέλο παρόμοιο αλλά όχι ταυτόσημο με της Τουρκίας αποκηρύσσοντας το ισλαμιστικό παρελθόν της οργάνωσης που τόσες διώξεις υπέστη κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Μπουργκίμπα και του Μπεν Άλι.
Αντίθετα, η Υεμένη είναι μια διαφορετική περίπτωση, καθώς οι διαιρετικές τομές που στιγματίζουν τη χώρα είναι πολύ βαθύτερες σε σχέση με τις προαναφερθείσες περιπτώσεις. Το κόμμα Ισλάχ έχει ερείσματα στον απλό λαό, εντούτοις αυτή δεν είναι η μοναδική απειλή, καθώς η αλ Κάιντα έχει βρει ασφαλές καταφύγιο στις άνυδρες νοτιοανατολικές περιοχές, ενώ το αποσχιστικό κίνημα του νότου και οι σιίτες του βορρά δημιουργούν ένα εκρηκτικό κλίμα.
Αν επιχειρήσουμε μια γενίκευση, αυτό που θα μπορούσαμε με επιφύλαξη να ισχυριστούμε είναι ότι ο κίνδυνος 'καπελώματος' των εξεγέρσεων είναι πιθανός.Οι άνθρωποι που διαδηλώνουν, ούτε ισλαμιστές είναι απόλυτα, ούτε επιθυμούν την εγκαθίδρυση ενός ισλαμικού χαλιφάτου. Οι οργανωμένες πολιτικές δυνάμεις που εκπροσωπούν το Ισλάμ, μετριοπαθές ή ακραίο, επέλεξαν να μείνουν στην άκρη συνειδητά. Άλλωστε η Χεζμπολάχ είναι το πλέον επιτυχές παράδειγμα ισλαμικού κινήματος στην περιοχή, καταδεικνύοντας την ορθολογικότητα και τον πραγματισμό που διέπει τέτοιου είδους κινήματα. Ο Γκράμσι θα μιλούσε ίσως για έναν πόλεμο θέσεων, ή διαφορετικά την υιοθέτηση μιας στάσης 'wait and see'.
Οι εξεγέρσεις λοιπόν είναι αραβικές μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου