Ποιός φοβάται την εξέγερση στη Συρία

Επανερχόμαστε στις εξελίξεις στη Συρία,καθώς η κρίση φαίνεται να κλιμακώνεται ιδιαίτερα στο βορρά με το καθεστώς του Μπασάρ αλ-Άσαντ να επιστρατεύει τη μυστική αστυνομία (mukhabarat) και ομάδες που ανήκουν στο σκληρό πυρήνα του καθεστώτος (as-shabeeha).


Πέρα από την επικαιρότητα η κατάσταση στη Συρία θα μας απασχολήσει εκ νέου για τους ακόλουθους λόγους:

1. Η γεωγραφική θέση της Συρίας είναι στρατηγικής σημασίας, καθώς ενώνει την ανατολική Μεσόγειο με τη αρχαία περιοχή της Μεσοποταμίας δηλαδή το σημερινό Ιράκ, τη Σαουδική Αραβία, την Ιορδανία και την Τουρκία. Άλλωστε η σημερινή Συρία υπήρξε η καρδιά της λεγόμενης Εύφορης Ημισελήνου (balad as-sham), που περικλείει το Ιράκ, τη Συρία, το Λίβανο, την Ιορδανία και τα παλαιστινιακά εδάφη.
2. Το καθεστώς του Μπασάρ αλ-Άσαντ αποτελεί το τελευταίο κατάλοιπο του αραβικού εθνικισμού, μιας ιδεολογίας που γνώρισε ένδοξες μέρες στην περιοχή της Μέσης Ανατολής τις δεκαετίες του 60 και του 70. Το κυβερνών κόμμα Μπάαθ βασίζει την ιδεολογία του στο συγκερασμό του αραβικού εθνικισμού, του σοσιαλισμού και της κοσμικότητας του κράτους.
3. Όπως έγινε αναφορά και σε προηγούμενη ανάρτηση, η Συρία είναι ένα αμάγαλμα θρησκευτικών κοινοτήτων με τους σουνίτες να πλειοψηφούν αριθμητικά, ενώ μια σημαντική μειονότητα Κούρδων διαβιεί στα βορρά. Εντούτοις ο σκληρός πυρήνας του καθεστώτος προέρχεται από την περιοχή της Λατάκειας, όπου πλειοψηφεί η μειονότητα των Αλαουιτών. Τέλος στη Δαμασκό βρίσκεται η έδρα του ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου της Αντιόχειας.

Εδώ και τρεις δεκαετίες περίπου η Συρία συγκαταλέγεται στις λεγόμενες δυνάμεις status quo, αυτών δηλαδή που επιθυμούν τη διατήρηση των συνόρων, χωρίς τη χρήση στρατιωτικής βίας. Η εισβολή στο Λίβανο έγινε για να αποκατασταθεί η ισορροπία ισχύος στη χώρα, ενώ η διαμάχη για τα κατεχόμενα από το Ισραήλ Υψώματα του Γκολάν περιλαμβάνει έναν πόλεμο λέξεων, αλλά και παρασκηνιακών μέχρι το 2009 διαπραγματεύσεων.

Ως εκ τούτου το Ισραήλ δεν επιθυμεί την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ, καθώς αυτό θα είχε ως συνέπεια τη δημιουργία ενός θολού τοπίου ως προς το διάδοχο καθεστώς. Αν και μισητή αντίπαλος, η Συρία είναι ο εχθρός που αγαπάει η ηγεσία του Ισραήλ εξαιτίας της εντυπωσιακής προβλεψιμότητας της Δαμασκού. Άλλωστε η πολεμική μηχανή του Ισραήλ είναι ασύγκριτα υπέρτερη αυτής της Δαμασκού.

Από την άλλη, η ηγεσία του Ιράν βλέπει στο πρόσωπο του Άσαντ ένα σταθερό σύμμαχο. Ο άξονας Τεχεράνης-Δαμασκού είναι εδώ και τρεις δεκαετίες ο πλέον συμπαγής, παρά τις όποιες αναταράξεις που προκλήθηκαν στο παρελθόν από την ανεξέλεγκτη δράση της Χεζμπολάχ. Έτσι, ο δρόμος για την κατάκτηση της περιφερειακής ηγεμονίας για το Ιράν περνάει από τη Δαμασκό, ως συντονιστικό κέντρο του αντιδυτικού άξονα, στον οποίο συσπειρώνονται η Χαμάς και η Χεζμπολάχ. Ένα πιθανό σενάριο ανατροπής του Άσαντ θα ήταν εφιαλτικό για το θεοκρατικό καθεστώς της Τεχεράνης, καθώς θα έφερνε ενδεχομένως στο προσκήνιο συντηρητικές, σουνιτικές δυνάμεις, οι οποίες παραδοσιακά δυσπιστούν απέναντι στην ιρανική επιρροή.

Για την Τουρκία, οι ταραχές στη Συρία στέκονται εμπόδιο στην προσπάθεια ενίσχυσης των δεσμών με τη Δαμασκό. Το σχέδιο του Τούρκου ΥΠΕΞ Νταβούτογλου για περαιτέρω περιφερειοποίηση σε μια ζώνη ελεύθερων συναλλαγών που θα περιλαμβάνει τη Συρία, το Λίβανο και την Ιορδανία φαίνεται προς το παρόν να πηγαίνει πίσω. Εξάλλου το καθεστώς Άσαντ έχει αλλάξει τη στάση του απέναντι στους Κούρδους της χώρας, εκδιώχνοντας τις βάσεις του PKK, άλλοτε μοχλός πίεσης προς την Άγκυρα.

Στο Λίβανο τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα, καθώς η χώρα είναι κατακερματισμένη ανάμεσα στο φιλοσυριακό και αντισυριακό στρατόπεδο, ενώ ο πρωθυπουργός Μικάτι αδυνατεί να σχηματίσει κυβέρνηση. Σε εκδήλωση συμπαράστασης στο καθεστώς Άσαντ,η Χεζμπολάχ δήλωσε, ότι συνεχίζει να τον στηρίζει. Παράλληλα, το αντισυριακό μπλοκ, υποστηριζόμενο κυρίως από τη σουνιτική κοινότητα του Λιβάνου θα ήθελε να δει μια ανατροπή στη γειτονική χώρα, πρώτον γιατί αυτό θα σηματοδοτούσε την επιστροφή των σουνιτών στο τιμόνι της Δαμασκού, και δεύτερον, γιατί ο πρόεδρος του μεγαλύτερου σουνιτικού κόμματος Σαάντ Χαρίρι θεωρεί τη Συρία υπεύθυνη για τη δολοφονία του πατέρα του.Αυτήν την εβδομάδα μάλιστα, ξέσπασε σκάνδαλο το οποίο εμπλέκει βουλευτή του κόμματος Χαρίρι στη χρηματοδότηση  Σύριων αντικαθεστωτικών.

Τέλος, οι ΗΠΑ δε φαίνονται προς το παρόν διατεθειμένες να πιέσουν τη Δαμασκό. Άλλωστε ο σταθερός σύμμαχος της χώρας στην περιοχή, το Ισραήλ, είναι ήδη ανήσυχο με τις εξελίξεις στην Αίγυπτο, και ένας επιπλέον πονοκέφαλος σε μια στρατηγικής σημασίας χώρα θα ήταν επιβαρυντικός. Οι πρόσφατες αποκαλύψεις του Wikileaks περί αμερικανικής ενίσχυσης της συριακής αντιπολίτευσης δεν αναμένεται να επηρεάσουν μεσοπρόθεσμα τη στάση της Ουάσινγκτον. Εξάλλου, η Δαμασκός είναι ένας άκρως ορθολογικός παίχτης, συνεργαζόμενη με τις ΗΠΑ στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, ενώ η Συρία στήριξε τις ΗΠΑ στον πρώτο πόλεμο του Κόλπου.

Ως εκ τούτου, δε θα πρέπει να εκπλήττει κανέναν η περίεργη σιωπή που κυριαρχεί στο βασίλειο της Δανιμαρκίας.